Poradnik dla opiekunów domowych

Dlaczego rola opiekuna jest tak trudna? Z czym mierzą się opiekunowie rodzinni i jak mogą sobie pomóc?

Trudna zmiana

Zostając opiekunem domowym staje się przed koniecznością dokonania w swoim życiu prywatnym, zawodowym i społecznym nagłej zmiany, do której niestety nie jesteśmy przygotowani ani mentalnie, ani fizycznie. Dopasowanie do potrzeb osoby z postępującą chorobą oznacza zwykle rezygnację z wielu dotychczasowych przedsięwzięć na rzecz opieki nad bliskim – np. mniejszą aktywność zawodową czy rzadsze kontakty ze znajomymi. Ponadto, ponieważ opiekun musi zacząć działać według schematów i obowiązków związanych z opieką – takich jak utrzymanie higieny, posiłki, podawanie leków, wizyty u lekarzy – może mieć poczucie utraty kontroli nad swoim życiem. Dodatkową trudnością stają się zmiany w zachowaniu podopiecznego i/lub występowanie trudnych zachowań (np. omamy, wahania nastroju, czasem agresja), które stanowią duże obciążenie psychiczne. Pogarszający się stan zdrowia i funkcjonowania, m.in. nietrzymanie moczu, problemy z utrzymaniem higieny, trudności ze snem, wpływają z kolei negatywnie na zdrowie fizyczne. Co więcej, opiekunowie domowi w Polsce nie otrzymują wystarczającego wsparcia systemowego. Są niejako pozostawieni sami sobie.

Rola ponad siły

Opieka nad bliskim często wymaga całodobowego zaangażowania, co przekłada się na odczuwanie ciągłego napięcia i stresu. Z jednej strony pojawia się obciążenie fizyczne związane z pomocą przy wykonywaniu czynności dnia codziennego (np. dbanie o higienę, przemieszczanie się, zmiana pozycji), a z drugiej psychiczne – poczucie osamotnienia w sprawowaniu opieki czy nie zrozumienia przez najbliższe otoczenie. W efekcie opiekun może doświadczyć wypalenia, czyli zacząć odczuwać różnego rodzaju dolegliwości oraz wyczerpanie na tle emocjonalnym, fizycznym i psychicznym. To z kolei może skutkować depresją.

Szukaj pomocy i ją przyjmuj

Jednym z rozwiązań proponowanym przez domy opieki są tzw. pobyty krótkoterminowe, których celem jest zapewnienie chwili wytchnienia – czasowej pomocy i ulgi opiekunom domowym. Pomóc może udział w warsztatach prowadzonych przez specjalistów opieki długoterminowej, którzy przybliżą temat danej choroby, podpowiedzą i pokażą jak wykonywać pewne czynności opiekuńcze bez zbytniego obciążenia. Warto poszukać grupy wsparcia, w której spotykają się osoby pełniące podobną rolę by wymienić się wiedzą i doświadczeniami, jak również skorzystać z pomocy psychologa. Opiekunowie powinni też prosić o pomoc innych członków rodziny, krewnych lub przyjaciół, którzy mogliby przejąć część zadań związanych z opieką i/lub organizacją domu czy codziennych obowiązków. Żeby mieć siłę na zaopiekowanie się bliskim, opiekunowie muszą zatroszczyć się o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne – starać się regularnie spożywać posiłki, wysypiać się i mieć dla siebie choćby pół godziny w ciągu dnia, które można przeznaczyć na wypoczynek.