Klinika rehabilitacyjna MARIANNA realizuje program rehabilitacji kobiet po mastektomii

Rak piersi to najczęściej spotykany nowotwór złośliwy u kobiet. Od ponad 35 lat w Polsce systematycznie rośnie liczba zachorowań – w 1980 r. zachorowało ponad 5 tys. pań, a w 2015 r. odnotowano ponad 18 tys. przypadków raka piersi. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem (szczególnie w okresie okołomenopauzalnym) i jest większe u kobiet, u których stwierdzono występowanie tej postaci nowotworu w rodzinie. Leczeniem raka piersi zajmują się specjaliści onkolodzy i ginekolodzy, wykorzystując chirurgię inwazyjną, radioterapię oraz leczenie systemowe (tzw. ogólnoustrojowe). Chirurgia raka sutka może mieć postać mastektomii radykalnej (amputacja całego gruczołu piersiowego wraz z pokrywającą go skórą, brodawką i otoczką oraz pachowymi węzłami chłonnymi) lub mastektomii oszczędzającej, podczas której dochodzi do usunięcia guza z marginesem zdrowych tkanek, usunięcia węzłów chłonnych pachy oraz napromieniowania piersi. W obu przypadkach niemal zawsze potrzebne jest leczenie uzupełniające i terapia systemowa.

Leczenie, a sprawność fizyczna

Kobiety objęte leczeniem raka sutka są narażone na upośledzenie sprawności fizycznej głównie w obrębie obręczy barkowej oraz zaburzeń psychicznych spowodowanych m.in.: lękiem przed kalectwem, śmiercią i obawą o niepewne dalsze losy zdrowia i życia. Do niekorzystnych, upośledzających sprawność fizyczną następstw leczenia raka sutka zalicza się m.in.: ubytek sutka, ograniczenie ruchomości w stawach obręczy barkowej, zmniejszenie siły mięśniowej obręczy barkowej i kończyny oraz obrzęk limfatyczny kończyny po stronie operowanej. Usunięcie sutka,
a u niektórych chorych również mięśnia piersiowego większego, powoduje zaburzenia statyki tułowia wywołane przez brak zrównoważenia jego symetrycznych części, co może powodować zaburzenia postawy, takie jak nawykowe unoszenie barku, odstawanie łopatek oraz boczne skrzywienie kręgosłupa. Mogą się również pojawić zrosty
i przykurcze oraz mniejsza wydolność spływu limfatycznego na skutek ubytków naczyń i węzłów chłonnych, co ostatecznie prowadzi do obrzęku kończyny. Zaprzestanie dalszej terapii w obszarze kończyny po stronie operacji może skutkować dużym obrzękiem i ograniczeniem sprawności kończyny.

Rehabilitacja po mastektomii

Rehabilitacja poszpitalna kobiet po mastektomii, zarówno radykalnej jak i oszczędzającej, powinna być kompleksowa – prowadzona w ścisłej konsultacji z lekarzem onkologiem oraz rodziną pacjentki. Dlatego ważne jest, by po opuszczeniu szpitala pacjentka kontynuowała usprawnianie w przychodni lub oddziale rehabilitacji ogólnoustrojowej, realizującym program rehabilitacji kobiet po mastektomii. Jej głównym celem zapobieganie i leczenie powikłań oraz zaburzeń wynikających ze specyfiki leczenia.

Jak skorzystać?

Rehabilitacja ogólnoustrojowa realizująca program rehabilitacji kobiet po mastektomii odbywa się na zasadach wyznaczonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ważne jest, by pacjentka trafiła do Oddziału Rehabilitacji Ogólnoustrojowej (ORO) jak najszybciej po wygojeniu ran pooperacyjnych.

• Lekarz onkolog kieruje pacjentkę na 3-tygodniową kompleksową rehabilitację psychofizyczną
• Następnie skierowanie jest rozpatrywane przez Komisję Lekarską placówki, która wyznacza termin pobytu
  z rehabilitacją (Komisja rozważa wnioski na podstawie opinii lekarza onkologa kierującego na leczenie,
  stanu ogólnego pacjentki, stopnia obrzęku limfatycznego)
• Po przyjęciu na ORO, pacjentka jest badana przez lekarza specjalistę rehabilitacji medycznej, który wyznacza zabiegi fizjoterapeutyczne oraz grupowe, a także indywidualne zajęcia z psychoonkologiem klinicznym

Indywidualny Plan Rehabilitacji

Ustalając indywidualny program rehabilitacji dla chorej, lekarz kieruje się w szczególności profilaktyką powikłań oraz zmniejszeniem aktualnych dolegliwości związanych z powstałymi powikłaniami po leczeniu raka sutka. Najczęściej są to problemy wynikające ze skutków ubocznych leczenia i dotyczą zakresu ruchomości kończyny po stronie operowanej, wtórnego obrzęku limfatycznego, elastyczności blizny oraz kondycji psychicznej pacjentki. Dobór odpowiednich metod fizjoterapeutycznych w zależności od stopnia obrzęku limfatycznego ma ogromne znaczenie. Istotne jest, aby zwrócić uwagę na metody, które wspomagają odpływ chłonki, zwiększając ciśnienie krwi krążącej.

Różne formy rehabilitacji

W rehabilitacji poszpitalnej leczenie obrzęków chłonnych polega na połączeniu kinezyterapii z różnymi formami masażu. Przed rozpoczęciem terapii fizjoterapeuta przeprowadza badanie fizjoterapeutyczne składające się
z pomiarów obwodów w trzech miejscach kończyny oraz zakresu ruchu w stawach obręczy kończyny górnej.

• Kinezyterapia to przede wszystkim gimnastyka przyrządowa (taśmy, laski, lekkie piłki plażowe). Ćwiczenia poprawiają wydolność układu mięśniowo-stawowego, a co za tym idzie wpływają na prawidłową pracę pompy krążeniowo-chłonnej. Ćwiczenia oddechowe torem żebrowym zwiększają ujemne ciśnienie w klatce piersiowej, wzmacniają jej ssące działanie na naczynia żylne i chłonne kończyny górnej. Wykonywanie ćwiczeń oddechowych torem przeponowym oraz ćwiczeń mięśni brzucha będzie powodowało ucisk na zbiornik mleczu i brzusznej części przewodu piersiowego, wypierając z nich chłonę w kierunku dogłowowym.
• Masaż pneumatyczny (BOA) polega na cyklicznym wypełnianiu powietrzem specjalnego mankietu, powodując ucisk dopasowany do wielkości obrzęku i opróżnianie w czasie zaplanowanej przerwy. Rękawy do masażu pneumatycznego mogą być jedno-, trzy-, oraz pięciokomorowe, zbudowane tak, że występuje tylko jednokierunkowy – dośrodkowy kierunek ucisku kończyny poddanej terapii.
• Hydroterapia (kąpiel wirowa kkg, hydromasaż) – zabiegi tego typu, oprócz walorów relaksacyjnych, sprawią, że powstające ciśnienie hydrostatyczne w czasie trwania zabiegu (napór strumienia wody na tkanki) powoduje że przeprowadzany w kolejnym etapie dnia terapii manualny drenaż limfatyczny staje się bardziej efektywny. Ponadto pacjentki są skłonne dłużej wytrzymywać z zabandażowaną kończyną.
• Manualny drenaż limfatyczny to jedna z metod stosowana w zachowawczej terapii obrzęku. Bardzo często w celu lepszego efektu usprawniania łączy się go ze specjalną techniką bandażowania oraz ćwiczeniami wykonywanymi z zabandażowaną kończyną. Bardzo ważne jest, aby drenaż był wykonywany przez doświadczonych fizjoterapeutów, po specjalistycznych kursach ze względu na wrażliwość naczyń chłonnych. Niewłaściwe wykonanie może bowiem spowodować powiększenie obrzęku bądź stan zapalny naczyń chłonnych.

Pomoc psychologiczna

W wyniku zaistniałej choroby oraz związanego z nią leczenia pacjentki bardzo często odczuwają lęk, poczucie winy czy brak akceptacji. Dlatego ogromne znaczenie mają również zajęcia z psychologiem klinicznym. Sesje psychologiczne są prowadzone w formie grupowej oraz indywidualnej, a ich głównymi założeniami są: redukcja gniewu, stanów depresyjnych, zmniejszenie lęku przed wznową nowotworu, zagrożeniem życia. Psycholog kliniczny motywuje pacjentkę do wzmacniania pozytywnego obrazu siebie, podnoszenia samooceny w ważnych obszarach aktywności osobistej.

Co dalej

Po zakończeniu 21-dniowego cyklu rehabilitacji ruchowej wskazana jest kontynuacja codziennych ćwiczeń obręczy kończyny górnej oraz podtrzymywanie uzyskanej sprawności fizycznej poprzez nordic walking, pływanie oraz jogę (wyłączając pozycje w podporach). Doświadczenie podpowiada, że korzystając ze wszystkich wymienionych metod można osiągnąć sukces terapeutyczny odczuwalny w poprawie ruchomości kończyny, redukcji obrzęków i lepszego samopoczucia.

Klinika rehabilitacyjna MARIANNA oferuje:

zakwaterowanie w pokojach 1- lub 2-osobowych, z pełnym węzłem sanitarnym, telewizorem, czajnikiem bezprzewodowym dostępnym na korytarzu. Istnieje możliwość skorzystania z diety: podstawowej, lekkostrawnej, cukrzycowej, wegetariańskiej – według zlecenia lekarza.

W ramach pobytu zapewniamy:

• noclegi,
• 3 posiłki dziennie,
• średnio 5 zabiegów dziennie,
• badanie lekarskie,
• całodobowa opieka pielęgniarska.

Pobyt  rozpoczyna się obiadem w dniu przyjazdu i kończy śniadaniem w dniu wyjazdu. Zameldowanie od  godz. 12.00, wymeldowanie do godz. 10.00

KONTAKT

Osoby zainteresowane rehabilitacją onkologiczną mogą uzyskać więcej informacji oraz umówić pobyt pod numerem 22 888 59 03 lub przesyłając zapytanie na adres: marianna@orpea.pl

Autor tekstu: mgr Michał Siuta – specjalista fizjoterapii, Klinika rehabilitacyjna MARIANNA (Grupa ORPEA Polska)

Bibliografia

• „Rak piersi – nowe nadzieje i możliwości leczenia” pod redakcją prof. dr. hab. med. Marka Pawlickiego (alfamedica press 2002)
• „Rak sutka – podręcznik dla studentów i lekarzy” pod redakcją Jacka Jassema, Śląska Akademia Medyczna (Wydawnictwo Springr PWN 1998)
• „Fizjoterapia w leczeniu chorych na raka sutka piersi’” Hanna Tchórzewska-Korba http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/fragmenty_tekstu/231390100.pdf
• „Rehabilitacja dla kobiet z rakiem piersi’” – Katarzyna Hojan, Oddział Rehabilitacji Dziennej Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu: http://www.fizjoterapeuci.org/zalaczniki/artykuly/rwp/rehabilitacja_artykul_2013_05_39996.pdf
• Program „Terapia Psychologiczna Sanatorium Elektron” Danuta Sacha
• mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/162061,rak-piersi